op een bepaald moment in ons leven hebben we allemaal het raadsel van de zenmeester gehoord: “What is the sound of one hand clapping?”Persoonlijk herinner ik me dat ik urenlang worstelde over dit raadsel op de graduate school. Vandaag zullen we proberen om het op te lossen! Om dat te doen, moeten we eerst de traditie herzien waaruit deze epische vraag voortkwam: de Zen-traditie.Zen is een samensmelting van ten minste twee immens belangrijke maar diverse tradities—de Taoïstische traditie uit China en de boeddhistische traditie uit India. Om Zen te begrijpen, is het nuttig om de belangrijkste principes van die twee tradities te herinneren, die we in eerdere columns hebben besproken.Het daoïsme benadrukt de natuur-verdacht van wat het beschouwt als het vervuilende effect van cultuur en socialisatie in het algemeen. Voor een Taoïst wordt de zin van het leven ervaren in totale spontaniteit (niet-rationele betrokkenheid met de werkelijkheid). Het doel is om sociale constructies, waaronder taal, uit elkaar te halen en te elimineren. Hun minachting voor rationeel denken, regels en discipline zelf, domineert hun hele wereldbeeld.
in schril contrast legt de Indiase boeddhistische traditie de nadruk op de onderlinge afhankelijkheid van fenomenen. Al onze gedachten en ervaringen zijn afhankelijk van talloze oorzaak en gevolg relaties, sommige van binnenuit en sommige van buitenaf. We leiden een leven gedomineerd door lijden, maar we hebben een out-om alle attracties en aversies te vermijden. Deze omvatten alle emotionele gehechtheden, zowel materieel als anderszins. Door beide te elimineren, kunnen we de wereld duidelijk zien voor wat ze werkelijk is—onderling afhankelijk en vergankelijk. Nog belangrijker, door gebruik te maken van rationele analyse, kunnen we de Betekenis van het leven gaan waarderen, wat uiteindelijk is om te handelen met mededogen voor anderen.
toen het boeddhisme in China werd geïntroduceerd, werd het ervaren door een Confucius-en Daoïstische lens. In werkelijkheid transformeerden de twee (Chinese cultuur en Boeddhisme) elkaar. Hoe is het begonnen? De Chinese versie van Zen traceert zijn begin tot een verbazingwekkend moment in de tijd.
zoals het verhaal gaat, op een dag leerde de Boeddha een groep volgelingen toen hij stilletjes een bloem oppakte. Terwijl iedereen geduldig wachtte om te horen wat hij zou zeggen, keek een monnik, Maha Kasyapa, naar de grote en glimlachte. Uit dit unieke moment van stille, maar diepgaande communicatie tussen meester en student ontstond een enorme wereld en bewuste veranderende beweging.Eeuwen geleden verspreidde de Zen-praktijk zich naar Japan, Korea, China en het grootste deel van Azië. Vervolgens, in de 19e eeuw, werd het geëxporteerd naar Europa en de Verenigde Staten. Zoals verwacht, kan de invloed van elke cultuur worden gezien op zijn specifieke versie van Zen. In China heet het niet eens Zen, maar Chan.Zen herinnert me aan het daoïsme en wantrouwt taal en conceptualisering, maar vertrouwt op directe bemiddeling en ervaring. In het Westen hebben we de neiging om naar de wereld te kijken en abstracte concepten te ontwikkelen van wat we waarnemen. Ons geloofssysteem, of paradigma, verplicht ons om onszelf te zien als individuen die in wisselwerking staan met andere mensen en met de wereld. Dit, zegt de zenmeester, leidt tot een foutieve kijk op de werkelijkheid.
voor Zen is er geen subject / object tweedeling van” ons “en” de wereld.”Zen suggereert dat we ons paradigma fundamenteel veranderen, wat alleen bereikt kan worden door meditatie en training. Alleen dan kunnen we beginnen om deze valse dualistische notie weg te halen en eindelijk de realiteit te ervaren zoals ze werkelijk is. We zijn letterlijk, volgens Zen leringen, één met de wereld. De waarheid is dat we onderling afhankelijk zijn, voortdurend veranderende processen die een ontwaakte staat van realisatie kunnen bereiken door middel van meditatie en mindfulness.
Zen vertrouwt op onderwijs, met behulp van één-op-één instellingen. De Zen Meester helpt zijn student langs het pad naar volledige ontwaken door de student te voorzien van raadsels genoemd coagons. “Wat is het geluid van een hand klappen” is precies dat soort leermiddel. Toen ik dit raadsel op de graduate school kreeg, was ik verbijsterd toen ik zorgvuldig probeerde het juiste antwoord te vinden. Ondanks de tijd die ik investeerde om de puzzel te ontcijferen, is het duidelijk dat ik de les die het probeert te leren niet begreep.
het raadsel heeft, net als alle Zen coagons, één doel: de student helpen de grenzen van rationeel en discursief denken te realiseren. Oplossingen komen niet voort uit de rede, maar zijn eerder het product van plotseling inzicht. Het raadsel vraagt om een grote paradigmaverschuiving en het opgeven van rationaliteit. We zijn gevangenen van onze eigen concepten, rede, taal en logica. Op het moment dat we het probleem proberen waar te nemen—het eigenlijke geluid van het klappen met de ene hand—beperken we ons denken, sluiten we ons in en missen we het hele doel van deze leerervaring. Voor Zen moeten we reageren vanuit intuïtie, niet vanuit Rede, vanuit spontaniteit, niet vanuit reflectie.
het “geluid van klappen met één hand” is een standaard vraag van een masterstudent aan beginners die proberen Zen te oefenen. Er wordt gezegd dat het drie jaar duurt voor de beginner om de Betekenis van het probleem te begrijpen. Volgens Yoel Hoffman in” The Sound of One Hand: 281 Koans with Answers “is het aanvaardbare antwoord dat de student de meester onder ogen moet zien,” neem de juiste houding en strek stilletjes een hand naar voren.”Deze reactie bevat veel van wat Zen-studie ons probeert te leren over de manier waarop we de voorkeur geven in de wereld—onmiddellijk, non-verbaal, spontaan en intuïtief.
hoewel de coagans leerzaam zijn, zijn voor mij de gedichten van de beroemde Zenfilosoof Dogen (1200-1253) het meest welsprekend. Mijn favoriet is een zeer eenvoudige:
Waarmee zal
de wereld vergelijken?
maanlicht, weerspiegeld
In dauwdruppels,
geschud van de snavel van een kraanvogel.
in dit prachtige gedicht wordt de maan (natuur) zonder onderscheid gereflecteerd in dauwdruppels (alle dingen). Het gedicht schetst, net als Zen zelf, een beeld van een universum van kwetsbaarheid en vergankelijkheid. Hetzelfde kan gezegd worden van ons eigen bestaan. Dit brengt ons terug naar de eerste en misschien wel meest veelzeggende les die het boeddhisme leert—we moeten de temporaliteit van ons leven onder de knie krijgen.
in Dogen ‘ s gedicht is de meest diepgaande schoonheid die we kunnen ervaren te vinden in deze vergankelijkheid. Terwijl we staan, machteloos, geconfronteerd met onze eigen onvermijdelijke ondergang, in plaats van het te vrezen, kunnen we onze sterfelijkheid vieren en net als de monnik, Maha Kasyapa, kunnen we glimlachen.
inderdaad, hoe sereen zouden onze levens zijn als we dit niveau van verlichting konden bereiken?