Gary Soto jest znany z pracy, która zajmuje się realiami dorastania w meksykańskich społecznościach amerykańskich. W wierszach, powieściach, opowiadaniach, sztukach i ponad dwóch tuzinach książek dla młodzieży Soto odtwarza świat barrio, miejskiej, hiszpańskojęzycznej dzielnicy, w której się wychował, ożywiając widoki, dźwięki i zapachy na kartach swoich książek. Poezja i proza Soto skupiają się na codziennych doświadczeniach, przywołując jednocześnie surowe siły, które często kształtują życie Chicanos, w tym rasizm, biedę i przestępczość. W swoich pismach, jak zauważył Raymund Paredes w Rocky Mountain Review, ” Soto ustanawia swoje ostre poczucie etniczności, a jednocześnie wierzy, że pewne emocje, wartości i doświadczenia przekraczają granice etniczne i zobowiązania.”Sam Soto powiedział, że” jako pisarz, moim obowiązkiem nie jest doskonalenie ludzi, szczególnie meksykańskich Amerykanów. Nie jestem cheerleaderką. Jestem osobą, która dostarcza portrety ludzi w pośpiechu życia.”Soto otrzymał wysokie uznanie za swoją poezję—jego zbiory zostały finalistami Nagrody Pulitzera i National Book Award, a za poezję otrzymał Nation/Discovery Award i Levinson Award. Jednak Soto jest prawdopodobnie najbardziej znany i najbardziej lubiany jako pisarz dla dzieci i młodzieży. Badając uniwersalne tematy, takie jak wyobcowanie, życie rodzinne i wybory, praca Soto dla młodych i dorastających czytelników została chwalona za uczciwe przedstawianie społeczności zbyt często spychanych na margines amerykańskiego życia. Otrzymał wiele nagród za twórczość dla dzieci, w tym Nagrody Stowarzyszenia Edukacji Narodowej i PEN Center oraz Tomás Rivera Book Award.
Gary Soto urodził się w Fresno w Kalifornii w 1952 roku w rodzinie robotniczej, która często zmagała się ze znalezieniem pracy. Soto pracował na polach San Joaquin i fabrykach Fresno jako młody człowiek. Mimo że nie wyróżniał się w szkole, do czasu, gdy był nastolatkiem, Soto odkrył prace Ernesta Hemingwaya, Johna Steinbecka, Juliusza Verne ’ a i Roberta Frosta. „Krótko mówiąc,” powiedział, ” już myślałem jak poeta, już wypełniając się literaturą. Soto studiował na Fresno City College i California State University-Fresno, gdzie w 1974 uzyskał licencjat z języka angielskiego. Podczas pobytu we Fresno Soto studiował u poety Philipa Levine ’ a, którego ostre portrety o tematyce robotniczej wpłynęły na jego własną poezję. Inne wpływy z tego okresu to Edward Field, James Wright, Pablo Neruda i Gabriel Garcia Marquez. Soto zdobył tytuł magistra na University of California-Irvine w 1974 roku. Jego pierwsza książka, the Elements of San Joaquin (1977), oferuje ponury portret meksykańskiego życia amerykańskiego. Jego wiersze ukazują przemoc miejskiego życia, wyczerpującą pracę wiejskiego życia i daremność prób odzyskania niewinności dzieciństwa. Książka otrzymała Nagrodę Stanów Zjednoczonych od International Poetry Forum i ukazała się w serii poetyckiej Pitta.
umiejętności Soto z figuratywnym językiem poezji zostały zauważone przez recenzentów w całej jego karierze. W literaturze Zachodnioamerykańskiej Jerry Bradley chwalił metafory w elementach San Joaquin jako ” sugestywne, oświecające i nawiedzające.”Drugi tom Soto, The Tale of Sunlight (1978), był nominowany do Nagrody Pulitzera. Twórczość Soto często wypływa z obserwacji życia codziennego, portretów postaci klasy robotniczej i pamięci. W wierszach w czarnych włosach (1985) Soto skupia się na swoich przyjaciołach i rodzinie, przywołując czasy, które dzielił z przyjaciółmi jako nastolatek i ostatnie chwile spędzone z młodą córką. Ellen Lesser, pisząc w Voice Literary Supplement, była oczarowana poetyckim tonem Soto: „jakość głosu, natychmiastowa, ludzka obecność, która oddycha przez linie.”Krytyk twierdził, że celebracja niewinności i sentymentu Soto jest zacieniona wiedzą o „większym, często zagrażającym świecie.”Poezja Soto często zajmuje się wspomnieniami z dzieciństwa, a jego późniejsze zbiory czasami zacierają granicę między poezją „dorosłą” a „młodzieńczą”. Kolekcje takie jak Neighborhood Odes (1992) i Canto Familiar/Familiar Song (1996) podejmują tematy znane zarówno: rodzina, społeczność i miejsce. A Fire in my Hands (2006) zawiera jeden z najpopularniejszych wierszy Soto, „pomarańcze”, a także Q&A, w którym Soto omawia pisanie i życie poety.
utwory prozatorskie Soto—w tym wspomnienia, opowiadania i powieści—również angażują tematy, które są kluczowe dla jego poezji. W zbiorach Living up the Street: Narrative Recollections (1985), Small Faces (1986) i Lesser Evils: Ten Quartets (1988) wykorzystuje winiety zaczerpnięte z własnego dzieciństwa. W tych rozmyślnie małych wspomnieniach, jak zauważył Paredes, ” jest miarą umiejętności Soto, że tak skutecznie ożywia i wyostrza nasze rozumienie codzienności.”Dzięki tym tomom Soto zyskał solidną reputację zarówno prozaika, jak i poety; życie na ulicy przyniosło mu nagrodę American Book award. Autobiografia Soto, a Summer Life (1990), rozszerzyła jego zainteresowanie pamiętnikami i winietami. Składające się z 39 krótkich esejów utwory tworzą mozaikę młodości Soto. Na początku lat 90. Soto zwrócił uwagę na pisanie dla dzieci i młodzieży. Pierwszy tom opowiadań dla młodych czytelników, Baseball in April, And Other Stories, ukazał się w 1990 roku. Podobnie jak większość prac, które nastąpiły, 11 opowieści przedstawiają meksykańskich amerykańskich chłopców i dziewcząt, którzy wchodzą w okres dojrzewania w hiszpańskich dzielnicach Kalifornii. W recenzji książki „New York Times” Roberto Gonzalez Echevarria nazwał historie „wrażliwymi i ekonomicznymi”, a następnie pochwalił Soto: „ponieważ pozostaje w uniwersum nastolatków … udaje mu się przekazać wszystkie zmiany społeczne i stres bez bathos i dydaktyzmu. W rzeczywistości jego historie są poruszające, ale humorystyczne i zabawne.”Twórczość Soto dla młodszych czytelników, w tym jego poezja, była nadal bardzo chwalona za jej wrażliwość i zakres. Inne dzieła Soto dla młodzieży to popularna powieść Zakopane cebule (1997) i jej sequel życie pozagrobowe (2003); wśród jego wielu książek dla dzieci są Kuchnia Chato (1995) i mój mały samochód/Mi Carrito (2006). Praca Soto dla dzieci jest również znana z płynnej integracji hiszpańskich słów z tekstem angielskim, dzięki czemu jest przydatna w klasach mieszanych.
zdolność Soto do opowiedzenia historii, odtworzenia chwil własnej przeszłości i przeniesienia czytelnika w świat dzieciństwa jest odczuwalna w każdym jego dziele pisanym. „Wspomnienia Soto są tak ostro zdefiniowane i atrakcyjne, jak jasne nowe monety” – napisała Alicia Fields w przeglądzie Bloomsbury. „Jego język jest oszczędny i prosty, ale żywy.”Ale to jego radosny światopogląd, na tyle silny, by przekroczyć ubóstwo dzielnicy, sprawia, że jego praca jest tak popularna. Jak powiedział Hector Avalos Torres w „Dictionary of Literary Biography”, pisząc ” is my one talent. Jest wielu ludzi, którzy nigdy nie odkrywają, jaki jest ich talent … jestem bardzo szczęśliwy, że znalazłem swój.”