kontrowersyjna historia Farah Pahlavi, „Jackie Kennedy of the Middle East”

czy cesarzowa Iranu Farah Pahlavi była Marią Antoniną swoich czasów czy przyszłościowym przywódcą niedocenianym w swoich czasach?

dla niektórych Cesarzowa Farah Pahlavi jest tragicznym symbolem ostatniej szansy Iranu na demokrację. Dla innych reprezentuje najgorsze ekscesy obalonego reżimu szacha w epoce przed rewolucją w 1979 roku.

i dla wszystkich, którzy znają jej historię, wciągające, ale kontrowersyjne życie Farah Pahlavi pozostaje fascynujące.

Wczesne życie i wprowadzenie do Szacha

Farah Pahlavi, z domu Farah Diba, urodził się w Teheranie w 1938 roku, jako jedyne dziecko sohraba Diby, oficera armii, który ukończył francuską akademię wojskową w St.Cyr, i jego żony Farideh Diby Ghotbi.

rodzina Diba zaliczała ambasadorów i kolekcjonerów sztuki do swoich przodków i znalazła się solidnie wśród elity Persji. Farah studiował zarówno we włoskich, jak i francuskich szkołach w stolicy Iranu i prowadził stosunkowo wygodny, beztroski tryb życia. Jej idylliczne dzieciństwo zostało jednak splamione przedwczesną śmiercią ojca, z którym Farah była szczególnie blisko, gdy miała zaledwie osiem lat.

przed śmiercią Sohrab zaszczepił w swojej córce miłość do języka francuskiego (który był powszechnie używany w Teheranie) i kultury. Po matce Diba odziedziczyła passę niezależności i perspektywicznego myślenia. Farideh nie chciał, aby jej córka nosiła welon i, nie sprzedając jej w zaaranżowanym małżeństwie, zachęcał ją do studiowania architektury w Paryżu na stypendium.

opisywana przez kolegów z klasy jako „pracowita”, która dobrze uczyła się w nocy i nigdy nie wychodziła z klasy, Farah Diba zrobiła rzadką przerwę w nauce wiosną 1959 roku, aby wziąć udział w przyjęciu w ambasadzie dla władcy (szacha) jej kraju: Mohammada Rezy Pahlavi.

plotki wśród elit Teheranu twierdziły, że szach szukał nowej żony po rozwodzie z drugą rok temu z powodu jej niezdolności do rodzenia dzieci. Imię diby już krążyło wokół jako potencjalna kandydatka, a szach wspominał później, że ” wiedziałem, jak tylko się poznaliśmy … że była kobietą, na którą czekałem tak długo, a także królową, której potrzebował mój kraj.”Zanim minął rok, oboje pobrali się.

Farah Pahlavi i Biała rewolucja

Mohammed Reza Pahlavi miał wielkie wizje dla swojego kraju. Marzył o stworzeniu Nowoczesnej Persji, która, wspierana przez ogromne bogactwa naftowe tego kraju, służyłaby jako przystań dla demokracji i wolności na Bliskim Wschodzie.

na początku lat 60. zainicjował” białą rewolucję”, rozległy plan reform społecznych i gospodarczych, który obejmował zwiększenie praw kobiet (w tym prawa do głosowania), reformę gruntów, podział zysków dla pracowników fabryk, otwarcie udziałów w fabrykach rządowych dla społeczeństwa i ustanowienie” programu czytania i pisania ” w celu edukacji biednych w kraju.

do czasu oficjalnej koronacji szacha w 1967 roku „Iran cieszył się jednym z najwyższych wskaźników wzrostu gospodarczego na świecie i reputacją Bastionu pokoju i stabilności w Zatoce Perskiej.”

od samego początku szach dawał jasno do zrozumienia swojej przyszłej narzeczonej, że jej rola nie będzie tylko ceremonialna, jak miała to miejsce w przypadku Królowych z przeszłości.

częścią apelu Diby do szacha, oprócz jej naturalnego uroku i życzliwości, był fakt, że była wykształcona na Zachodzie i była niezależną myślicielką. Diba była również wyjątkowa, ponieważ jej własne problemy finansowe i doświadczenie jako studentka dawały jej wgląd w zmagania biedniejszych sektorów kraju. Diba oświadczyła nawet, że jako królowa poświęci się ” służbie Irańczykom.”Razem, królewska para zapoczątkowałaby” złoty wiek dla Iranu.”

chociaż Farah Pahlavi już w 1960 roku urodziła szachowi syna i dziedzica, jako symbol jego całkowitego poświęcenia na rzecz promowania praw kobiet w swoim kraju, Szach nie tylko koronował jej shabanu (cesarzową) Iranu w 1967 roku, ale także mianował ją regentką, co oznacza, że będzie rządzić Iranem w przypadku jego śmierci, dopóki ich syn, Reza II, nie osiągnie pełnoletniości.

ze swojej strony Farah Pahlavi zachęcała męża do miękkiej rewolucji, wspierając sztukę. Zamiast skupiać się na odkupieniu starożytnych irańskich artefaktów, Pahlavi zdecydował się zainwestować w Kolekcję Sztuki Współczesnej. Jest świadectwem jej dalekowzroczności, że zgromadzona przez nią kolekcja Renoirów, Gauguinów,Polloków, Lichtensteinów i Warholi jest warta około 3 miliardów dolarów.

za nienaganny styl, osobisty urok i wsparcie sztuki, Farah Pahlavi została nazwana „Jackie Kennedy Bliskiego Wschodu.”

w 1976 roku Andy Warhol udał się nawet do Iranu, aby stworzyć jeden ze swoich słynnych sitodrukowych portretów cesarzowej. Bob Colacello, członek świty Warhola, który towarzyszył artyście w podróży, oświadczył później, że ” północny Teheran przypomina mi Beverly Hills.”Jednak tak jak Kennedys, władcy Pahlavi marzenia o Camelocie zostały nagle i gwałtownie rozbite. Mniej niż trzy lata po wizycie Andy ’ ego Warhola, Irańska stolica będzie daleko od Beverly Hills.

Irańska rewolucja i koniec ery

chociaż Iran cieszył się boomem gospodarczym dzięki swoim rezerwom ropy naftowej, w latach 70.kraj stał również na pierwszej linii Zimnej Wojny. Ta sama ropa, która wzbogaciła Iran, była również nieodpartym przyciągnięciem zarówno zachodnich, jak i radzieckich mocarstw, które próbowały wywierać wpływ na kraj. Szach i klasy wyższe miały tendencję do faworyzowania krajów Europy i Stanów Zjednoczonych (szczególnie po nieudanym powstaniu pod wpływem komunistów w 1950 roku tymczasowo zmusił szacha do ucieczki).

niektóre elementy irańskiego społeczeństwa były jednak wściekłe na to, co postrzegali jako porzucenie ich tradycyjnej kultury i wartości. Mieli oni pretensje do wpływu kultury zachodniej na Irańskie elity i postrzegali reformy szacha jako próbę całkowitego wykorzenienia ich dziedzictwa.

muzułmański duchowny Ruhollah Chomeini był jednym z najgłośniejszych głosów wzywających do obalenia szacha. Khomeini został wygnany w 1964 roku, ale nadal siał nasiona niezadowolenia w Iranie za pośrednictwem radia. Mimo wszystkich swoich dobrych intencji, szach nadal był dyktatorem posiadającym władzę życia lub śmierci nad swoimi poddanymi, a jego brutalne tłumienie protestujących tylko podsyciło cykl przemocy w kraju.

wszystko zaczęło się we wrześniu 1978 roku, kiedy żołnierze szacha ostrzelali tłum protestujących, co doprowadziło do tysięcy ofiar. Demonstracje szybko przerodziły się w zamieszki, a Khomeini konsekwentnie podsycał płomienie.

wreszcie, w grudniu 1978 roku, żołnierze zaczęli się buntować, a uścisk szacha został złamany. Rodzina królewska uciekła z ojczyzny, by ostatecznie w 1979 roku znaleźć schronienie w Stanach Zjednoczonych. Szach zmarł w Egipcie w 1980 roku, a wygnana Farah Pahlavi dzieli obecnie swój czas między Stany Zjednoczone i Europę, nigdy nie wracając do Iranu.

dziedzictwo Farah Pahlavi jest mieszane. Niektórzy Irańczycy czule wspominają panowanie Pahlawisów jako Złoty Wiek wolności i niepodległości. Inni postrzegają ją jako nowoczesną Marię Antoninę, spędzającą swój kraj w ruinie, podczas gdy biedni nadal cierpieli.

cesarzowa jednak opuściła swój kraj z jednym bardzo ważnym darem. Jej miliardowa kolekcja sztuki jest nadal wyświetlana od czasu do czasu, oprócz obrazów, które obecny reżim uważa za bluźniercze ze względu na ich przedstawianie nagości lub homoseksualizmu. Ale podczas gdy Farah Pahlavi może odejść ze swojej ojczyzny, przynajmniej jedno uderzające przypomnienie jej czasu tam pozostaje.

po przeczytaniu o Farah Pahlavi, spójrz na kilka zdjęć z życia w Iranie przed rewolucją. Następnie przyjrzyj się z bliska panowaniu ostatniego szacha.